Kolejne przedsięwzięcie edukacyjne dla słuchaczy naszego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, to „Warsztaty ornitologiczne”, zrealizowane w poniedziałek 25 listopada 2013 roku w Zespole Szkół Leśnych im. inż. Jana Kloski w Goraju. Warsztaty zorganizowano z inicjatywy Elwiry Stańczak, prezes UTW z Czarnkowie i wsparciu Alberta Tabaki, dyrektora Zespołu Szkół Leśnych w Goraju.Szkoła znajduje się w zabytkowych obiektach zespołu pałacowego, na jednym z wzgórz moreny czarnkowskiej, wśród przepięknych lasów, głównie bukowych, na obszarze nazywanym „Szwajcarią Czarnkowską”, w odległości około 6 km od Czarnkowa. Przybyliśmy tam na godzinę 17.00 aby, w tak szczególnym miejscu, poszerzać naszą wiedzę przyrodniczą o ptakach.
Naszą grupę przywitał osobiście dyrektor Zespołu Szkół Leśnych mgr inż. Albert Tabaka i oprowadził po części ogólnodostępnych pomieszczeń szkolnych w słynnym zabytkowym neorenesansowym gorajskim zamku, gdzie obecnie jest internat, kilka szkolnych pracowni i biblioteka.
W jednej z zabytkowych sal dyrektor szkoły zapoznał nas z historią zamku i zespołu pałacowego, wybudowanego na początku XX wieku przez niemieckiego hrabiego Wilhelma Bolko Emanueala von Hochberga oraz ich historią i bieżącymi informacjami o Zespole Szkół Leśnych w Goraju. Ciekawie przedstawionej historii i informacji słuchaliśmy z zainteresowaniem i tak ciekawych opowieści moglibyśmy długo słuchać, ale ograniczeni czasem i programem zajęć, razem z naszym przewodnikiem – którym do końca naszego pobytu pozostał dyrektor Albert Tabaka – z zamku przeszliśmy do drugiego szkolnego zabytkowego obiektu – dawnej masztalerni, gdzie obecnie jest część szkolnych pracowni przedmiotowych, sala gimnastyczna i sala widowiskowa.
W budynku masztalerni, w drodze na warsztaty ornitologiczne, natknęliśmy się na ćwiczący grę na rogach pod kierunkiem Macieja Strawy, (nadleśniczego Nadleśnictwa Sarbia) szkolny Zespół Trębaczy Myśliwskich. Zespół zagrał specjalnie dla nas myśliwski głośny i dynamiczny hejnał dla dzika, który wszystkim się podobał…, ale nie mogliśmy tam dłużej pozostać i posłuchać myśliwskiego muzykowania, bowiem był już to czas na zaplanowane zajęcia tematyczne o ptakach.
Na nasze warsztaty dyrektor Zespołu Szkół Leśnych udostępnił szkolną salę łowiecką bogato wyposażoną i udekorowaną różnymi akcesoriami łowieckimi oraz trofeami myśliwskimi.
Zajęcia o ptakach prowadził Adam Kasprzak, leśnik i absolwent Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
Tematem były: “Ptaki Puszczy Noteckiej” z Obszaru Natura 2000 „Puszcza Notecka”, z jej charakterystyką, charakterystyczne gatunki kwalifikujące, metody monitoringu i inwentaryzacji ptaków, wsparte autorską prezentacją multimedialną.
Dowiedzieliśmy się, że Obszar Natura 2000 „Puszcza Notecka” to największy taki obszar ochrony w Wielkopolsce i w Polsce, a jego powierzchnia wynosi 178 256 ha, w tym około 135 tys. ha stanowi leśny kompleks pobliskiej nam Puszczy Noteckiej, drugą jego część stanowi Pojezierze Międzychodzko-Sierakowskie w rejonie doliny rzeki Warty.
Nasza Puszcza Notecka jest jednym z największych w Polsce (obok Puszczy Kampinoskiej) obszarów leśnych położonych na wydmach śródlądowych. Z uwagi na rozległy i zwarty kompleks borów sosnowych jest bardzo ważnym terenem występowania gatunków ptaków leśnych, takich jak: lerka, lelek, dzięcioł czarny, bielik, kania czarna i ruda.
Dolina rzeki Warty i jeziora południowej i zachodniej części są ważnym obszarem podczas wędrówek i zimowania perkozów, łysek, kaczek i gęsi. Z zainteresowaniem słuchaliśmy opowiadań Adama Kasprzaka, szczególnie ciekawostek z obserwacji życia ptaków, oglądając ich prezentację i informacje z badań przyrodniczych.
Nasz młody wykładowca zaprezentował dużą wiedzę ornitologiczną o naszej awifaunie, opowiadając szczegółowo metody i techniki badań i liczenia oraz prowadzenia dziennych oraz szczególnie trudnych nocnych obserwacji różnych gatunków ptaków, w tym wabienia i nasłuchiwania sów i lelka.
Adam Kasprzak przekonująco nam uzasadnił, wskazując na cechy charakterystyczne (w tym głównie dziób, nogi, biały ogon), że w godle Polski jest nasz nizinny bielik, a nie któryś z gatunków orłów górskich. Stwierdziliśmy, że do naszego godła państwowego wybrano najprawdopodobniej bielika albinosa, a taki mógł dawno temu żyć, bowiem także sporadycznie wśród różnych gatunków ptaków – jako wyjątkowa rzadkość – pojawiają się całkowicie białe osobniki.
Dowiedzieliśmy się, że niektóre gatunki ptaków są długowieczne żyjąc po kilkadziesiąt lat. Kiedy to usłyszeliśmy, z zadowoleniem stwierdziliśmy, że żyją również ptaki w takim samym wieku, jak my… (…a może i one mają swoje uniwersytety trzeciego wieku?).
Prezentacja o ptakach była ciekawa, bo interesująca jest ta grupa zwierząt, tak różnorodnych i atrakcyjnych z wielu powodów, ale czasu jak zwykle za mało, aby zaspokoić różne zainteresowania i oczekiwania uczestników zajęć. Nasz wykładowca opowiadał także o ptasich śpiewach i ich znaczeniu, ale zabrakło nam możliwości posłuchania tych ptasich głosów. Okazało się, że są chętni do nauki rozpoznawania ptaków po ich śpiewie i innych wydawanych przez nie odgłosach, np. tzw. werblach dzięciołów. Były głosy o chęci nauki rozpoznawania żyjących w naszej okolicy ptaków po wyglądzie, ich charakterystycznych głosach i śpiewach, także w terenie. Możliwe, że uczestnicy tych ptasich warsztatów ponownie się spotkają na kolejnych podobnych, czy innych przyrodniczych spotkaniach. Teraz i zimą choćby przy karmnikach, a szczególnie na wiosnę postaramy się szerzej spojrzeć na ptaki i ich świat oraz posłuchać ich śpiewów, także podczas spacerów z kijkami w Sekcji Nordic Walking i na rowerowych lokalnych wycieczkach Sekcji Rowerowej UTW w Czarnkowie.
Dyrektor Zespołu Szkół Leśnych Albert Tabaka, po zakończeniu warsztatów ornitologicznych zaproponował nam dodatkową ponowną możliwość zwiedzania zamku, z czego chętnie skorzystaliśmy, bo wcześniej na to było niewiele czasu. W zwiedzaniu wspomagała nas Ewa Wróbel z naszego UTW, która jest wychowawcą w szkolnym internacie i dobrze zna wszystkie zakamarki zamku oraz jego historię.
Największe wrażenie wywarła tzw. sala różana z kredensem z różowego marmuru, wspaniałe lustro, poroża upolowanych w pobliskich lasach jeleni, fotografie rodziny Hochbergów, wspaniałe boazerie i marmurowe kominki, ryciny i obrazy, a z zaciekawieniem przyglądano się także już zabytkowym tablicom z fotografiami pierwszych roczników absolwentów tej przyrodniczej szkoły.
Na koniec warto miło wspomnieć przekazane nam szczere uznanie dyrektora Zespołu Szkół Leśnych Alberta Tabaki – dla nas i naszego stowarzyszenia – za znane mu nasze różnorodne zainteresowania i przedsięwzięcia, w tym edukacyjne, za czynne współtworzenie świadomego i aktywnego lokalnego społeczeństwa obywatelskiego.
Piotr Żuchowski
Zdjęcia: Halina Gurda
